عنوان پروژه:

سیستم مدیریت اطلاعات دام (سیماد)

Livestock Information management system

مجری پروژه: 

شرکت تپکو (تراشه پرداز پویا)

کارفرما: 

وزارت جهاد کشاورزی

ضرورت پروژه:

همراه با رشد جمعیت انسانی و به تبع آن توسعه صنعت دام در کشورهای مختلف، کنترل و مدیریت اطلاعات مربوط به دام نیـز به دلیل تأثیر مستقیم آن بر زندگی انسان بسیار مهم شده است.

این موضوع از زمـان تـولد یک دام تـا مصرف فرآورده هـای لبنی یا دامی را شامل می شود و بـدیهی است مدیریت این حجـم از اطلاعـات بـه همـراه اصل قابل اعتمـاد بودن اطلاعـات، امری بسیار مهم است.

یکی از نکات بسیار بـا اهمیت، استانداردسـازی ثبت و ضبط اطلاعات است تا دسترسی مجدد به این اطلاعـات در هر زمـان و مکانی به سادگی میسر بـاشد.

راهکاری که بـرای پاسخ به ایـن مهم فـراهم شده است، استفاده از فناوری RFID و ایجاد سازوکاری یگانه در امر تولید کد شناسایی دام می باشد که مدیریت متمرکز آن را نیز موسسه ای به نام ICAR در کشور ایتالیا انجام می دهد.

وجود یک سیستم ردیابی اطلاعاتی، حداقل به دامداران این اجازه را می‌دهد تا سلامت، برنامه شیردهی، لقاح و ... حیوان را به منظور حداکثر بهره‌وری دنبال و پیگیری کنند.

معرفی پروژه:

در همین راستا سیماد (سیستم مدیریت اطلاعات دام) از یک سو با استفاده از امکانات فناوری RFID و استانداردهای ICAR پلاک گذاری دام را مدیریت و از دیگر سو با پیش بینی امکانات نرم افزاری، اطلاعات را دسته بندی و گزارشات و آمارهای مورد نیاز را تهیه می نماید.

این سیستم از تگ‌ها و ریدرهای RFID برای آنالیز الگوی تغذیه و تحرک دام به منظور فهمیدن زودهنگام علائم بیماری ها و ... استفاده می‌کند.

سیماد، سیستمی است مبتنی بر فناوری RFID جهت جمع آوری و ثبت اطلاعات مختلف دام در بانک اطلاعات به طوری که به سادگی بتوان به سابقه دام دسترسی پیدا کرد و شرایط خاص دام مثل بیماری و ... را پیش بینی کرد.

در سال 1391 پروژه طراحی و ساخت پلاک های RFID دام برای اولین بار در ایران بین شرکت تپکو و یکی از شرکت های زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی منعقد شد. در آن قرداد مقرر شد تعداد 500,000 پلاک گوش دام با فناوری RFID به شکلی خاص، تولید و پس از ثبت شماره گوش ها با لیزر روی هر پلاک و داخل حافظه پلاک، تحویل شود.

کل زمان پیش بینی شده برای اجرا 45 روز بود. با تلاشی شبانه روزی ظرف مدت 30 روز نمونه اولیه طراحی و برای تأیید، تحویل کارفرما شد.

البته کارفرما تأییدیه خود را منوط به اخذ تآییدیه از سازمان ICAR نمود.

ICAR یک نهاد غیر دولتی وابسته به سازمان ملل با رویکرد نظم بخشی به فرآیند ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به دام و طیور و آبزیان و مشتقات مرتبط، از بدو تولد تا زمان مرگ است.

بر این اساس و با توجه به انواع فناوری های مورد استفاده در صنعت دامپروری برای استفاده از فناوری RFID سطح فرکانسی (134.2KHz) LF را انتخاب نموده است.

در نهایت پس از مدت 6 ماه این محصول توانست شروط آزمایشگاهی را که مورد نظر ICAR بود با موفقیت پشت سر گذارد.

این قرارداد آغاز فصلی جدید در طراحی و تولید چند نمونه تگ RFID در ایران شد.

لازم به ذکر است، به دلیل حفظ توان رقابتی تولید این محصول با انواع چینی روش هایی نوین در طراحی این پلاک ها در ایران ایجاد شده است که کاملاً منحصر به فرد می باشد.

از سال 1391 شرکت تپکو با تکیه بر توان کارشناسان خود نسبت به بازارسازی و بازاریابی این محصول اقدام نموده است و اکنون قریب به 100,000 پلاک گوش دام با فناوری RFID در سطح کشور در قریب به اتفاق استان ها توزیع شده است که با توجه به فعالیت های صورت گرفته امید است در سال های آتی میزان مصرف آن توسعه بسیار بیشتری یابد.

هم چنین از آنجا که استفاده از این پلاک نیاز به امکانات جانبی متنوعی همچون نرم افزار، تگ ریدر/رایتر، منگنه و ... دارد در همان سال، کلیه این امکانات نیز طراحی و تولید شده است. در ادامه سعی شده توضیح کاملی از دلایل استفاده از پلاک های RFID در صنعت دام ارائه گردد.

انواع پلاک:

در قدیم، کدگذاری دام به روش های مختلف مثل تعیین ارقام با سوراخ کردن مناطق مختلف گوش دام، خالکوبی، خمیر سوزاننده قلیایی، داغ گذاری، داغ سرد و ... انجام می شد. واضح است که این روش ها در دامداری های صنعتی با حجم بالای تعداد دام مناسب نیستند.

یکی از روش های جدید و مرسوم، استفاده از Ear Tag است که در آن کد مورد نظر بر روی پلاک پلاستیکی چاپ و پلاک بر روی گوش/ گردن/ مچ پای دام نصب می شود. 

انواع Ear Tag ها عبارتند از: 

• ویژوال: کد دام به صورت ارقام و بارکد بر روی Ear Tag چاپ می شود.
• RFID: کد دام در تراشه موجود در تگ ذخیره می شود.

ویژگی های کدگذاری ایده آل برای دام

براساس الزامات کدگذاری و شناسایی دام در آیین نامه اجرایی ماده (10) قانون نظام جامع دامپروری کشور و دستورالعمل سازمان دامپزشکی و هم چنین، روش های ICAR، ویژگی های کدگذاری ایده آل به شرح زیر می باشد:

• ماندگاری بالا و آسیب پذیری کم در برابر شرایط محیطی
• داشتن حداقل مشکلات خواندن کد در اثر شرایط محیط
• روش نصب بر روی دام به طوری که حداقل زمان، تنش و عوارض آتی را داشته باشد.
• داشتن سرعت بالا و بدون اشتباه در خواندن کد
• امنیت
• منحصر به فرد بودن
• تا حد امکان کوچک بودن
• انتقال سریع و دقیق کد به سیستم حاوی اطلاعات دام ها برای مشاهده سابقه دام
• ثبت شماره و باركد در هر دو سمت آن
• امكان اشتراك و مبادله داده ها با ساير سامانه هاي الكترونيك مرتبط دستگاه های همکار را داشته باشد.

برای انتخاب بهترین گزینه لازم است به برخی الزامات در کد گذاری دام اشاره کرد که یک سیستم جامع از جمله سیماد باید همه این موارد را پوشش دهد.

بدیهی است که در مقایسه با روش های دیگر فقط نوع RFID می تواند همه این موارد را پوشش دهد.

طراحی سیماد

پس از طراحی پلاک هایی با فناوری RFID ، شرکت تپکو جهت تکمیل فرآیند استفاده و استقرار پلاک های RFID نسبت به طراحی و تولید کلیه اجزای مورد استفاده در یک سیستم مدیریتی اطلاعات دام اقدام نمود. به این ترتیب، سیماد به عنوان یک محصول در سبد تولیدات تپکو قرار گرفت.

اجزای سیماد

• پلاک RFID شناسایی دام دارای تأییدیه ICAR
• پایانه جمع آوری اطلاعات HD20 مجهز به RFID LF134.2Khz 
• آنتن عصایی LF134.2Khz (Sticky Antenna)
• ریدر/ رایتر RFID برای کدگذاری پلاک
• نرم افزار
• اپلیکاتور (کلمپر) برای اتصال تگ به دام

مزایای استفاده از سیماد

• یکسان سازی ثبـت و نگهداری اطلاعات و هماهنگی با استانداردهای:
  • ثبت اطلاعات شناسنامه ای و ژنتیکی دام

   International Committee for Animal Recording (ICAR) 

• تشکیل پرونده پزشکی، ثبت بيماري‌ها، ثبت اطلاعات دارويي دام براي تصميم‌گيري درباره کاربرد گوشت یا شیر آن
• ثـبـت میـزان مصـرف علـوفـه دام
• ثبت میزان تولید گوشت یا شیر دام
• ثبت اطلاعات مرتبط به تلقیح و زاد و ولد دام
• کنترل اطلاعات دام در مرحله کشتار
  • شناسايي کشور و مزرعه وارد کننده دام براي پيگيري‌هاي لازم
  • ثبت آمار و کنترل سلامت دام ورودی به کشور
  • امکان رديابي دام و آماده سازي گزارشات لازم
  • استفاده در امور بیمه گری دام
  • حذف کاغذ و بایگانی کاغذی از جریان جمع آوری اطلاعات و مراجعه به سوابق و ...

امکانات نرم افزار سیماد

• تعریف گله ها، دام ها و ... 
• تعریف فیلدهای اطلاعاتی دام (شناسنامه ای و متغیر با زمان)
• تعریف اپراتورهای مجاز
• ثبت اطلاعات در نرم افزار و پایانه
• مشاهده سوابق و گزارشات
• امکان تعیین حدود و مقادیر مجاز برای کنترل اطلاعات ثبت شده
• امکان پیاده سازی رویه های مختلف: شناسنامه، خط خونی، شیردهی و ...، و در نتیجه کنترل سوابق 
• به همراه داشتن شناسنامه، خط خونی، وضعیت شیردهی یک دام، وضعیت شیردهی گله و ... بدون نیاز به کامپیوتر
• مشاهده سریع سابقه دام فقط با خواندن پلاک RFID
• امکان افزودن دام جدید، تغییر اطلاعات قبلی و ...
• ساده بودن سیستم
• کاملاً ایرانی بودن تمام اجزای سیستم

روش کار  سیمـاد

الف: شناسايي مكانيزه

كد شناسائي دام در تگ RFID قرار دارد كه پس از ثبـت اطـلاعـات دام در گـوش دام نصب می شود. 

با استفاده از پايانه جمع آوري اطلاعات مجهز به RFID Reader مي توان در گام اول نسبت به اختصاص تـگ ویـژه هر دام و در گام بعد نسبـت بـه شناسـايي دام از طريـق تگ های نصب شده، اقدام نمود. در ايـن حالت تمـام عمليات ثبت اطلاعات دام در داخل پايانه هـا انجام مي پذيرد و استفـاده از كاغـذ از بيـن مي رود. هم چنين اطلاعات جمع آوري شده مستقيماً وارد شبـكه كامپيوتري مي شـود و نيـازي بـه تـايپ نخـواهد بـود.

ب: بازرسي و بازدید مكانيزه

بـا جمع آوري اطلاعات كامل دام ها در يـك بـانك اطلاعـات مي تـوان نسبت بـه ايـجـاد دوره هاي بازديد و بازرسي از آنها جهت به روز نگه داشتن اطلاعـات جمـع آوري شـده اقدام نمود. از عمده ترين مشكلات موجـود در بخش هاي بازديد و بازرسي مي تـوان بـه عدم توجه كامل به موضوع مورد بازرسي و یا فراموش شدن تعدادي از دام هـا در حين بـازرسي، اشـاره نمود که با استفاده از تكنولوژي RFID و پايانه مجهز به RFID Reader كنترل بازرسان و حذف خطاهايي از اين نوع مقدور و ميسر است.

ج: نگهداري مكانيزه اطلاعات

با ايجاد بانك اطلاعات كامل و به روز و ايجاد دوره هاي منظم بازديد و بازرسي مي توان نسبت به نگهداري هر چه بهتر و صحيح تر از دام ها اقدام نمود و از بروز اتفاقات نـاگوار جلوگيري كرد.

تنظیم کننده: صغری آقابابایی- کارشناس تحقیق و توسعه- شرکت تراشه پرداز پویا